Chun Niềng Răng Là Gì? Tại Sao Cần Đeo Thun Khi Niềng Răng?

Chun niềng răng (hay dây thun chỉnh nha) là một loại thun bằng cao su y tế có độ đàn hồi cao, gắn vào mắc cài để tạo thêm lực kéo giúp răng và xương hàm dịch chuyển đúng vị trí. Không phải trường hợp nào cũng cần đeo chun nhưng với các ca hô, móm, lệch khớp cắn hay răng khấp khểnh phức tạp, bác sĩ thường chỉ định sử dụng để rút ngắn thời gian niềng và tăng hiệu quả chỉnh nha.

1. Thun niềng răng là gì?

Chun niềng răng là một dải cao su y tế gồm nhiều vòng nhỏ hình chữ O nối liền nhau và có độ đàn hồi cao. Trong quá trình niềng răng mắc cài, chun được sử dụng để đóng khoảng trống giữa các răng, đồng thời tạo lực kéo để đưa răng về đúng vị trí.

Trên thực tế chun niềng răng có nhiều kích thước và độ đàn hồi khác nhau, bác sĩ sẽ lựa chọn loại thun sử dụng phù hợp tùy theo mục tiêu và quy trình niềng răng. Không phải đối tượng nào cũng bắt buộc phải sử dụng dây thun niềng răng, mà phụ thuộc vào tình trạng hàm của bệnh nhân và dựa trên với chỉ định của bác sĩ nha khoa.

Thun niềng răng giúp tạo sự liên kết giữa dây cung và mắc cài

2. Dây thun niềng răng có tác dụng gì?

Trong quá trình niềng răng, dây cung và mắc cài được sử dụng để tạo ra lực điều chỉnh. Dây thun niềng răng được bổ sung trong hệ thống khí cụ này để tạo thêm lực kết hợp di chuyển răng về vị trí mong muốn. Như vậy, vai trò của dây thun niềng răng là giúp di chuyển răng về vị trí đúng mong muốn, hỗ trợ căn chỉnh răng hàm trên và hàm dưới vào vị trí phù hợp với khớp cắn.

Dây chun niềng răng được nối vào hệ thống mắc cài tương ứng giữa hai răng của hàm trên và hàm dưới tạo nên lực kéo liên tục. Lực kéo này điều chỉnh khớp cắn đưa răng mọc lệch hoặc răng khểnh về đúng vị trí trên cung hàm. Với trường hợp răng hô, dây thun được đặt từ phía trước hàm trên và nối móc xuống phía sau hàm dưới để kéo răng trên lùi về sau đồng thời kéo răng dưới ra trước. Ngược lại nếu răng móm thì lực kéo sẽ được điều chỉnh theo hướng đối lập.

Dây thun chỉnh nha được làm từ cao su y tế có độ đàn hồi tốt và an toàn với khoang miệng. Khi đeo liên tục mỗi ngày theo hướng dẫn của bác sĩ, thun sẽ tạo ra lực kéo nhẹ nhàng, ổn định và liên tục để răng di chuyển từ từ về đúng vị trí mong muốn mà không gây hại cho răng hay nướu, hỗ trợ thúc đẩy nhanh thời gian niềng răng.

Đeo thun niềng răng giúp điều chỉnh răng lệch lạc một cách nhanh chóng

3. Các loại dây chun niềng răng

Dây chun niềng răng được chia thành 4 loại chính, mỗi loại có chức năng riêng để hỗ trợ răng di chuyển về đúng vị trí và điều chỉnh khớp cắn hiệu quả.

Thun tách kẽ 

Thun tách kẽ là loại thun hình tròn nhỏ, có đường kính khoảng 1cm, được đặt vào giữa hai răng để tạo khoảng trống. Nhờ khoảng trống này mà bác sĩ có thể dễ dàng đặt khâu (band) niềng răng vào đúng vị trí. Khi band đã được cố định thì dây cung sẽ chắc chắn hơn, từ đó điều chỉnh răng mọc lệch về đúng hướng.

Thun liên hàm 

Thun liên hàm có đường kính lớn hơn thun tách kẽ và được móc từ hàm trên xuống hàm dưới. Chức năng chính của thun liên hàm là tạo lực kéo để điều chỉnh khớp cắn, đưa răng chìa ra phía trước hoặc răng mọc lệch về đúng vị trí. Đây cũng là loại chun được dùng nhiều nhất khi cần khắc phục tình trạng hô, móm hoặc khớp cắn hở.

Thun buộc tại chỗ (thun chuỗi)

Thun buộc tại chỗ có dạng một dải cao su gồm nhiều vòng tròn nối liền, gắn trực tiếp lên mắc cài. Khi lực đàn hồi tác động lên từng răng, các răng sẽ từ từ dịch chuyển đều và khít hơn. Thun này thường được sử dụng cho các trường hợp răng thưa hoặc cần điều chỉnh khoảng cách giữa các răng.

Thun kéo

Thun kéo được gắn từ mắc cài ở hàm trên xuống hàm dưới theo chiều dọc hoặc chéo giữa hai hàm. Khi hoạt động, nó tạo lực trượt để điều chỉnh khớp cắn, di chuyển răng về đúng vị trí giúp răng thẳng hàng và đều đẹp. Loại thun này quan trọng trong việc khắc phục hô, móm hoặc khớp cắn hở.

4. Những điều nên làm khi đeo dây chun niềng răng

Để đeo dây thun niềng răng một cách thoải mái và đạt hiệu quả tối đa trong quá trình chỉnh nha, bạn cần thực hiện các bước sau:

• Tháo thun khi ăn uống hoặc đánh răng để tránh vướng víu.
• Thay thun đều đặn 2–3 lần mỗi ngày để đảm bảo lực kéo ổn định và duy trì độ đàn hồi.
• Luôn mang theo thun dự phòng để thay khi cần để quá trình niềng diễn ra liên tục và hiệu quả.
• Rửa tay sạch trước khi tháo hoặc gắn thun để tránh vi khuẩn xâm nhập vào khoang miệng.
• Giữ dây thun trong hộp sạch, khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp hoặc nhiệt độ cao để bảo vệ chất lượng.
• Nếu cảm thấy đau hoặc khó chịu bất thường, hãy liên hệ ngay với bác sĩ nha khoa để được kiểm tra và điều chỉnh.
• Vệ sinh răng miệng cẩn thận, tránh mảng bám bám vào thun gây vàng hoặc mùi hôi.
• Cần tuân thủ đúng lịch hẹn của bác sĩ nha khoa để kiểm tra và điều chỉnh dây thun niềng răng đảm bảo duy trì đúng áp lực cần thiết.

5. Những điều không nên làm khi đeo thun chỉnh nha

Để đảm bảo quá trình chỉnh nha hiệu quả và tránh gặp phải vấn đề khi sử dụng dây thun niềng răng, bạn nên tránh thực hiện các hành động sau:

• Không dùng hai hoặc nhiều thun cùng lúc vì lực quá lớn có thể gây tổn thương chân răng và nướu.
• Tránh kéo dây thun quá mạnh khi đeo, vì có thể làm hỏng dây, mắc cài hoặc gây đau, tổn thương răng và nướu.
• Tránh há miệng quá rộng hoặc cử động mạnh khi đeo dây thun, đặc biệt lúc mới đeo hoặc khi ăn uống, để tránh dây bật ra hoặc đứt. Nếu cảm thấy khó chịu, có thể tháo dây thun trong bữa ăn và gắn lại sau.
• Không sử dụng thun đã qua sử dụng hoặc bị mài mòn, bị đổi màu vì chúng có thể mất độ đàn hồi và tích tụ vi khuẩn, làm giảm hiệu quả chỉnh nha.
• Không tự điều chỉnh vị trí hoặc thay loại thun khác mà không có chỉ định của bác sĩ vì có thể làm sai lệch lực kéo.
• Tránh ăn thực phẩm quá cứng hoặc dính khi đang đeo thun để giảm nguy cơ đứt hoặc tuột thun.

6. Tác dụng phụ của đeo thun khi niềng răng

Tác dụng phụ thường gặp khi đeo thun niềng răng bao gồm đau nhức, ê buốt, vướng víu và khó chịu ở răng, nướu và cơ hàm do lực kéo của thun. Cảm giác này thường giảm sau vài ngày khi răng bắt đầu di chuyển.

Ngoài ra còn có các vấn đề khác như thun có thể cọ xát vào nướu hoặc niêm mạc má, gây kích ứng trong trường hợp bị dị ứng với chất liệu tuy nhiên đây là trường hợp hiếm gặp. Một số trường hợp cảm thấy đau khớp thái dương nếu sử dụng lực kéo không đều. Do đó, biết cách đeo dây thun niềng răng đúng cách là thực sự quan trọng.

7. Cách đeo dây thun niềng răng đúng chuẩn nha khoa

Để đeo dây thun niềng răng đúng cách, bạn cần tuân thủ các bước cụ thể để đảm bảo hiệu quả chỉnh nha và tránh sai sót. Dưới đây là các bước chi tiết:

• Bước 1: Xác định vị trí gắn thun

Quan sát hướng dẫn của bác sĩ và nhận biết chính xác các mắc cài hoặc vị trí răng cần móc thun để đảm bảo lực kéo đúng và hiệu quả.

• Bước 2: Kéo thun

Nhẹ nhàng kéo căng dây thun bằng tay hoặc dụng cụ hỗ trợ, tạo độ đàn hồi vừa đủ.

• Bước 3: Gắn một đầu thun

Móc dây thun vào mắc cài hoặc đặt vào vị trí răng đã được chỉ định.

• Bước 4: Gắn đầu còn lại

Lặp lại thao tác kéo căng và móc đầu dây còn lại vào mắc cài đối diện hoặc vị trí tương ứng.

• Bước 5: Kiểm tra lực kéo và vị trí

Quan sát trong gương để đảm bảo dây thun không bị xoắn, lệch hay lỏng lẻo, lực kéo đều và đúng hướng.

8. Đeo thun niềng răng bao lâu thì được tháo?

Thời gian đeo thun niềng răng phụ thuộc vào tình trạng răng và phác đồ điều trị của bác sĩ. Theo khuyến cáo của bác sĩ, thời gian đeo thun lý tưởng khoảng 20 giờ mỗi ngày bao gồm cả khi ngủ để lực kéo luôn ổn định.

Tuy nhiên thời gian cụ thể có thể thay đổi tùy theo tình trạng răng miệng của từng người. Với những ca răng hô, móm hoặc lệch khớp cắn nghiêm trọng bác sĩ có thể chỉ định đeo thun liên hàm trong suốt quá trình niềng để đảm bảo răng di chuyển đúng hướng và đạt hiệu quả tốt nhất..

Ngoài ra bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn khi nào có thể tháo thun tạm thời, ví dụ trong lúc ăn uống hoặc vệ sinh răng miệng. Tuân thủ đúng thời gian đeo thun sẽ giúp răng dịch chuyển đều, hạn chế sai lệch và rút ngắn thời gian chỉnh nha.

8. Câu hỏi thường gặp

8.1 Niềng răng đeo chun để làm gì?

Niềng răng đeo chun để tạo lực kéo bổ sung điều chỉnh khớp cắn giữa hàm trên và hàm dưới đưa răng về đúng vị trí. Chun tạo lực kéo liên tục hỗ trợ rút ngắn thời gian chỉnh nha, điều chỉnh răng khấp khểnh, răng hô, móm hoặc lệch khớp cắn để đảm bảo răng đều và khít hơn.

8.2 Tự thay chun niềng răng có được không?

Tự thay chun niềng răng có thể thực hiện tại nhà đối với thun liên hàm vì loại thun này dễ tháo, dễ gắn lại và lực kéo không yêu cầu thao tác phức tạp. Tuy nhiên không thể tự ý thay chun trong trường hợp sử dụng thun buộc tại chỗ vì thun này gắn trực tiếp lên mắc cài hoặc kéo răng theo trình tự nhất định. Nếu thao tác sai có thể làm răng di chuyển lệch làm ảnh hưởng đến hiệu quả chỉnh nha hoặc gây đau, tổn thương nướu.

Dây thun niềng răng là một khí cụ quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả chỉnh nha. Để đạt kết quả tốt, ngoài việc tuân thủ đúng hướng dẫn đeo thun, bạn nên lựa chọn nha khoa uy tín với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm. Nhờ đó, quá trình niềng răng sẽ diễn ra nhẹ nhàng, thoải mái và răng nhanh chóng về đúng vị trí.