Dây Cung Niềng Răng Là Gì? Phân Loại Và Công Dụng

Dây cung niềng răng là loại khí cụ chỉnh nha cấu tạo bằng kim loại dài và mảnh được gắn cố định vào mắc cài trên răng. Dây cung niềng răng có chức năng tạo lực kéo dịch chuyển răng dần dần về đúng vị trí theo phác đồ điều trị của bác sĩ. Nhờ đó răng trở nên đều đẹp, khớp cắn được cải thiện, mang lại nụ cười hài hòa và thẩm mỹ hơn.

1. Dây cung niềng răng là gì?

Dây cung niềng răng có cấu tạo dài, mảnh và mềm dẻo được gắn cố định với mắc cài trên thân răng để tạo lực kéo cần thiết giúp răng di chuyển về vị trí đúng theo mong muốn. Nếu không có dây cung để kết nối với các mắc cài khi niềng răng thì răng của bạn sẽ không bao giờ di chuyển được.

Cụ thể, sau khi đã dán cố định chặt các mắc cài vào chân răng, bác sĩ sẽ đặt dây cung niềng răng vào rãnh giữa các mắc cài, sau đó sử dụng thêm dây thun để cố định. Riêng đối với phương pháp niềng răng mắc cài tự buộc thì dây cung có thể tự động trượt giữa các rãnh của mắc cài.

2. Kích thước dây cung niềng răng

Dây cung niềng răng có nhiều kích thước và loại khác nhau tùy vào giai đoạn và mục đích sử dụng của bác sĩ. Cụ thể:

• Giai đoạn san đều răng: Kích thước dây cung khoảng từ 0,014 – 0,016 inch
• Giai đoạn đóng khoảng: Có hai kích thước dây cung phù hợp là 0,019 x 0,025 inch hoặc 0,016 x 0,025 inch.
• Giai đoạn nắn chỉnh khớp cắn và duy trì: Kích thước dây cung trong khoảng 0,019 x 0,025

Niềng răng có hết lệch mặt không?

3. Công dụng của dây cung niềng răng

Ở từng mỗi giai đoạn niềng răng dây cung sẽ mang lại công dụng khác nhau:

3.1. Giai đoạn đầu san đều răng

Trong giai đoạn này, dây cung niềng răng có công dụng tạo lực nhẹ nhàng để giúp răng di chuyển về đúng vị trí trên cung hàm, chuẩn bị cho giai đoạn điều trị tiếp theo. Loại dây cung được ưu tiên sử dụng trong giai đoạn này sẽ có độ đàn hồi cao, độ cứng thấp và mỏng với kích thước khoảng 0,014 và 0,016 inch.

3.2. Giai đoạn đóng khoảng, kéo khít răng

Dây cung niềng răng trong giai đoạn này có công dụng là căn chỉnh răng phía trước, điều chỉnh sự chênh lệch giữa hai hàm và giúp đóng các khoảng trống giữa các răng. Dây cung dày, cứng hơn, có kích thước 0.016 x 0.025 hoặc 0.019 x 0.025 thường được sử dụng trong giai đoạn này để đảm bảo răng di chuyển nhanh chóng và ngăn ngừa sự dịch chuyển không mong muốn. Đây là giai đoạn quan trọng nhất trong chỉnh nha, bệnh nhân sẽ nhận thấy sự thay đổi rõ rệt sau khoảng thời gian điều trị từ 4 – 8 tháng.

3.3. Giai đoạn nắn chỉnh khớp cắn và duy trì

Trong giai đoạn này, dây cung niềng răng có vai trò điều chỉnh toàn bộ những sai lệch cuối cùng trên cung hàm như khớp cắn hở, lệch đường giữa,… nhằm mang lại nụ cười đẹp và đảm bảo khớp cắn chính xác. Dây cung dày, chịu lực có kích thước 0.019 x 0.025 được sử dụng phổ biến trong giai đoạn này và dây thun cố định có thể tiếp tục được sử dụng trong giai đoạn này.

4. Các loại dây cung niềng răng

4.1. Dây cung chỉnh nha hợp kim kim loại quý

Từ năm 1887, nhà khoa học Edward Angle đã ứng dụng các kim loại quý như vàng, bạc, bạch kim vào chế tạo dây cung chỉnh nha. Các thành phần chính của loại dây cung này bao gồm khoảng 55-65% vàng, 5-10% bạch kim, 5-10% palladi, 11-18% đồng và 1-2% niken.

Nhờ tỷ lệ hợp kim đặc biệt nên dây cung kim loại quý có độ dẻo và độ đàn hồi cao cùng khả năng chống ăn mòn rất tốt. Tuy nhiên do giá thành cực kỳ đắt đỏ nên loại dây cung này hiện nay ít được sử dụng rộng rãi và thường chỉ xuất hiện trong các nghiên cứu hoặc trường hợp bệnh nhân yêu cầu.

4.2. Dây cung Stainless Steel (thép không gỉ)

Dây cung Stainless Steel (thép không gỉ) được giới thiệu vào năm 1929 và trở thành vật liệu thay thế phổ biến cho dây cung hợp kim kim loại quý. Nhờ có giá thành rẻ nhưng vẫn sở hữu những đặc tính nổi bật như độ cứng, độ dẻo và khả năng chống ăn mòn cao nên loại dây cung này nhanh chóng được sử dụng rộng rãi trong chỉnh nha.

Thành phần chính của dây cung thép không gỉ thuộc nhóm hợp kim austenitic “18-8”, bao gồm 17 – 25% Chromium, 8 – 25% Niken và 1 – 2% Carbon. Nhờ cấu tạo này nên dây cung vừa đảm bảo độ bền vừa dễ chế tác cho nhiều kỹ thuật chỉnh nha khác nhau.

Hiện nay có 3 loại dây cung thép không gỉ phổ biến như: Dây cung 6 sợi, dây cung 3 sợi xoắn (twist) và dây cung nhiều sợi.

4.3. Dây cung niềng răng Cobalt – Chromium

Dây cung niềng răng Cobalt – Chromium được ứng dụng trong chỉnh nha từ những năm 1950. Thành phần chính của loại dây này bao gồm: 40% Coban, 20% Crom, 16% Sắt và 15% Niken. Mặc dù có lực kéo tương đối tốt nhưng dây cung Cobalt – Chromium lại có độ cứng thấp không đáp ứng được yêu cầu trong các ca chỉnh nha phức tạp. Chính vì vậy loại dây này ngày nay ít được sử dụng, dần nhường chỗ cho các vật liệu tiên tiến và hiệu quả hơn như Niti hay thép không gỉ.

4.4. Dây cung Niken – titan (Niti)

Dây cung Niken – Titan (Niti) được nhà khoa học William F. Buehler phát minh vào khoảng những năm 1960. Loại dây này có thành phần chủ yếu gồm 55% Niken và 45% Titan.

Đặc điểm nổi bật của dây cung Niti là độ đàn hồi cao, siêu dẻo, độ cứng thấp nhờ đó có thể tạo ra lực kéo ổn định nhưng nhẹ nhàng kéo răng dịch chuyển dần dần về đúng vị trí. Chính vì những ưu điểm này mà dây cung Niti được ứng dụng rộng rãi trong hầu hết các trường hợp niềng răng mắc cài và vẫn đang là lựa chọn phổ biến nhất trong chỉnh nha hiện nay.

Band niềng răng là gì? Có đau không?

4.5. Dây cung Titan – Beta (TMA)

Dây cung Titan-Beta chứa 79% titan, 11% molypden, 6% zirconium và 4% tin trong thành phần của nó. Điểm mạnh của loại dây cung này là khả năng tùy chỉnh chiều dài linh hoạt trong quá trình chỉnh răng, giúp tối ưu hóa hiệu suất của quá trình niềng răng một cách tương đối ấn tượng.

4.6. Dây cung niềng sứ

Dây cung niềng sứ là loại dây cung được thiết kế với lõi thép không gỉ bên trong và được phủ một lớp sứ cao cấp bên ngoài. Nhờ lớp phủ này mà dây cung có màu trắng tiệp với màu răng khó phát hiện khi giao tiếp nên mang lại tính thẩm mỹ cao cho khi niềng.

Bên cạnh ưu điểm thẩm mỹ, loại dây cung này vẫn đảm bảo lực kéo khá ổn định trong quá trình chỉnh nha. Tuy nhiên, do lớp sứ bên ngoài dễ bị mài mòn và độ bền không cao bằng dây cung kim loại truyền thống nên cần được bác sĩ theo dõi và thay thế định kỳ.

4.7 Dây cung vuông niềng răng

Dây cung tiết diện, thường được gọi là dây cung vuông, thường được sử dụng trong quá trình điều chỉnh răng để đóng khoảng, điều chỉnh khớp cắn và duy trì kết quả sau chỉnh nha. Loại dây cung này có nhiều kích thước và tùy chỉnh khác nhau để phù hợp với từng tình huống cụ thể trong quá trình điều chỉnh răng.

5. Quá trình đeo dây cung niềng răng

Đeo dây cung niềng răng là một bước quan trọng đòi hỏi bác sĩ có tay nghề chuyên môn cao để đảm bảo dây được đặt đúng vị trí, tạo lực kéo phù hợp mà vẫn an toàn cho nướu và mô mềm. Quá trình này diễn ra theo các giai đoạn sau:

• Giai đoạn đầu: Bác sĩ sử dụng dây cung tròn, mảnh, nhẹ và có độ đàn hồi cao để răng làm quen dần với lực kéo và bắt đầu dịch chuyển từ từ theo hình dạng của dây cung.
• Sau 1 – 2 tháng chỉnh nha: Bác sĩ sẽ chuyển dây cung tròn sang dây cung dạng vuông hoặc hình chữ nhật để điều chỉnh các răng thẳng đều và vừa khít với cung hàm.

6. Thời gian thay dây cung niềng răng mất bao lâu, có đau không?

Thời gian thay dây cung niềng răng thường kéo dài khoảng 15 – 40 phút tùy vào tình trạng răng và loại mắc cài. Quá trình này sẽ gây ra cảm giác ê buốt vài ngày do dây cung mới tạo lực siết để dịch chuyển răng tuy nhiên sau đó bệnh nhân sẽ dần dần giảm bớt cảm giác đau.

6.1 Thời gian thay dây cung niềng răng mất bao lâu?

Thời gian thay dây cung niềng răng trung bình khoảng 15 – 40 phút tùy vào tình trạng răng và loại mắc cài. Với mắc cài kim loại tự buộc thay dây cung đơn giản khoảng 20 – 30 phút. Mắc cài kim loại truyền thống thời gian thay dây cung 30 – 40 phút do bác sĩ cần thêm thời gian buộc thun cố định dây cung vào từng mắc cài.

6.2 Thay dây cung niềng răng có đau không?

Mỗi lần thay dây cung niềng răng bạn có thể cảm thấy ê buốt nhẹ hoặc căng tức răng do lực siết và lực kéo mới được tác động. Cảm giác khó chịu này thường chỉ xuất hiện trong vài ngày đầu rồi tự thuyên giảm sau 2 – 3 ngày hoặc kéo dài đến khoảng 1 tuần đối với người có cơ địa nhạy cảm và nền răng yếu.

7. Các vấn đề thường gặp khi đeo dây cung và cách xử lý

7.1 Bị tuột dây cung khi niềng răng

dây cung sẽ dễ bị tuột vào những tháng đầu khi chỉnh nha, lúc này răng có tốc độ dịch chuyển nhanh nên kích thước dây cung ban đầu đã không thể ôm sát hàm như trước. Nếu gặp phải trường hợp này bạn hãy dùng sáp nha khoa để cố định tạm thời và ngay sau đó liên hệ ngay với bác sĩ để được hẹn lịch điều chỉnh khắc phục.

7.2 Bị đứt dây cung niềng răng

Tình trạng này rất ít xảy ra vì dây cung niềng răng được làm từ các vật liệu bền chắc, có độ đàn hồi, chỉ khi có lực tác động lớn đến khớp hàm thì dây cung sẽ bị đứt. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải tình trạng này, hãy đến ngay nha khoa để bác sĩ tiến hành kiểm tra và thay dây cung mới, tránh để lâu ảnh hưởng đến kết quả niềng răng.

7.3 Nuốt phải dây cung niềng răng

Nếu vô tình nuốt phải dây cung niềng răng bạn cần giữ bình tĩnh và đến ngay cơ sở y tế để kiểm tra. Vì dây cung làm bằng kim loại nên có thể gây trầy xước họng, thậm chí đâm thủng dạ dày hoặc ruột. Trong trường hợp xuất hiện đau bụng, khó tiêu hoặc bất kỳ triệu chứng bất thường nào hãy báo ngay cho bác sĩ để xử lý kịp thời.

7.4 Dây cung niềng răng đâm vào má

Khi dây cung niềng răng đâm vào má bạn cần liên hệ ngay với bác sĩ để được điều chỉnh kịp thời. Trong lúc chờ đợi bạn hãy dùng sáp nha khoa hoặc bông gòn che đầu dây cung bị lệch và súc miệng bằng nước muối ấm để giảm đau, đồng thời tránh ăn thức ăn cứng và dai để không làm vết thương trở nên nặng hơn.

7.5 Bị dắt thức ăn vào dây thép niềng răng

Khi bị dắt thức ăn vào dây thép niềng răng bạn nên súc miệng bằng nước ấm, dùng chỉ nha khoa hoặc máy tăm nước để làm sạch. Việc bị dắt thức ăn vào dây thép niềng răng là không tránh khỏi do đó bạn nên vệ sinh kỹ răng miệng sau mỗi bữa ăn để ngăn ngừa các vấn đề sâu răng, viêm nướu hay viêm nha chu.

Tóm lại, dây cung niềng răng là khí cụ chỉnh nha giữ vai trò quan trọng để dịch chuyển răng về đúng vị trí và đạt kết quả thẩm mỹ tốt nhất. Khi hiểu rõ về cấu tạo, thời gian thay cũng như các vấn đề thường gặp sẽ giúp bạn chăm sóc răng miệng tốt hơn trong suốt quá trình niềng. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên thăm khám định kỳ và tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ chuyên môn.